HALİDE EDİB ADIVAR'IN ESERLERİNDE DOĞU VE BATI MESELESİ
İnci Enginün
Dergâh Yayınları, İstanbul 2007 ISBN: 978-975-995-077-4
Dil: Türkiye Türkçesi Türü: Kitap Alt türü:
Dış bağlantı: http://www.dergahyayinlari.com/yayinlarimiz/foto.php?id=327
Bu eseri üyemiz İskender temin etmiştir. Kaynağına ulaşmak için tıklayınız
Osmanlı İmparatorluğu varlığını koruyabilmek için Batı?yı örnek almağa başladığı andan itibaren, Türk aydınları Batı meselesi üzerinde düşünmeğe başlamışlardır. Ancak yeni teknik imkânlar ve müesseseler ile beraber, topluma yabancı olan Batı?nın değerleri ve sathî görünüşleri de Türk toplumuna girmiş ve toplumdaki fertlerin yetişme, görüş ve şahsiyetlerine göre farklı şekillerde değerlendirilmiştir. Batı tesirindeki Türk edebiyatına, toplumun her sahasında görülen değişmeler aksetmiştir. Osmanlı aydını geleneğin ve alışkanlıklarının yarattığı değer ölçüleriyle yaşarken Batı?dan da, yeni bir dünya görüşü gibi gelen birtakım farklılıkları değer olarak almış ve daimî bir ikilik içinde yaşamıştır.
Edebiyatımızın ilk ürünleri arasında alafranga ve alaturka iki tipin çıkması, bu değişik tesirlerin tezahürlerindendir.
Son devir edebiyat tarihimizin en canlı simalarından biri olan Halide Edib Adıvar (1882 -1964) hakkındaki bu eserde, medeniyet krizini bizzat kendi hayatında yaşamış ve eserlerinde işlemiş olan Halide Edib?de Doğu ve Batı meselesinin tezahürü incelenmektedir.
Eserlerinin büyük bir kısmında kendi ferdî tecrübelerini malzeme olarak kullanan Halide Edib?in hepsi bir çeşit otobiyografik romanlar sayılabilecek olan eserlerinin anlaşılması, bir bakıma onun biyografisinin bilinmesini gerektirmektedir. ?1897?de yazı hayatına başlayan, 1908?den 1964?e kadar yurt içinde ve dışında yoğun bir çalışmada bulunan Halide Edib?in yazılarının tam bir bibliyografyasını tesbit etmek hayli güç? olduğunu ifade eden yazar, Halide Edib?in eserlerinin ve bunlar hakkında yazılanların tam bir bibliyografyası olamaması sebebiyle, kronolojik olarak tertiplenmiş iki bibliyografya da eklemiştir. Halide Edib hakkında yazıların bulunduğu şüphesiz olan bazı gazeteler, bilhassa Hint gazeteleri (The Bombay Chronicle, The Hindustan Times, The Light, The Municipal Gazette, Tarjaman-ı Hagigat, Hakim-i Masriq, The Aligarh Magazine) ile Halide Edib?in yazılarının çıktığı bilinen Zülâl-i İrfan ve Doğu gibi dergiler de maalesef görülememiştir. Ancak eserin tam ve ayrıntılı bir biyografi olduğu düşünülmemelidir. Zira, bu hayat hikâyesi eserin ana temi olan Doğu ve Batı meselesi açısından ele alınmıştır.
Bugün her alanda gördüğümüz başarılı kadınların en çarpıcı örneği Halide Edib ile başlamıştır. Onun savunduğu fikirlerin pek çoğu bugün basmakalıp hâle gelmiş, aşılmış, bir kısmı ise hâlâ kültür hayatımızda tartışılmaktadır. Türkiye?deki Doğu-Batı ve Amerikan tesirlerini inceleyen kitaplar yazmış olan Halide Edib?e ait yazı ve vesika yığını içinde en ilgi çekici durum, Halide Edib?in milliyetini ve dinini daima hatırlamasıdır. Halide Edib?i yakından tanıyanlardan Prof. Dr. Minâ Urgan ve Doç. Dr. Tatyana Moran, onun, Batı ile ilgili bir mesele konuşulurken, ?Türkiye?de de böyledir?, ?biz de böyle yaparız? şeklindeki ifadelerle daima Batı?nın değerlerine karşılık, kendi toplumumuzdakileri de aradığını belirtmişlerdir. Halide Edib?in ilk eserlerinde de görülen bu tutumun, bütün yazılarının hâkim vasfı olduğu söylenebilir.
Her şahsiyet gibi Halide Edib?in de olumlu ve olumsuz açılardan ele alınması, kişilerin kendi şahsiyetleri ve önyargılarına göre değerlendirilmesi kaçınılmazdır. Her konu gibi bu çalışmanın konusu da yeniden ve başka yöntemlerle işlenebilir. Kaldı ki doğu-batı kavramlarına yüklenen anlamlar günümüzde İslâmiyet-Hristiyanlık, fakir-zengin zıtlaşmasıyla devam etmekte, küreselleşme, yeni bir sömürgecilik anlayışıyla ortaya çıkmaktadır. Günümüzde yaşanan karmaşa içinde Halide Edib?in doğu ve batı arasında bulduğu benzerlikler ve sentez arzusu çok safça görülebilirse de, bazı noktalarda ne kadar isabetli olduğu da anlaşılmaktadır.
İçindekiler
SON BASKIYA ÖNSÖZ / 7
İLK BASKININ ÖNSÖZÜ / 9
GİRİŞ / 13
HALİDE EDİB?İN HAYATI / 27
Hayatı / 29
DOĞU ve BATI MESELESİNİN EDEBÎ ESERLERİNDE TEZAHÜRÜ / 79
Heyula / 81
Raik?in Annesi / 83
Seviye Talip / 89
Handan / 108
Yeni Turan / 123
Son Eseri / 152
Mev?ud Hüküm / 163
Ateşten Gömlek / 178
Vurun Kahpeye / 191
Kalp Ağrısı / 203
Zeyno?nun Oğlu / 209
Sinekli Bakkal / 225
Yolpalas Cinayeti / 268
Tatarcık / 273
Sonsuz Panayır / 284
Döner Ayna / 302
Âkıle Hanım Sokağı / 316
Kerim Usta?nın Oğlu / 330
Sevda Sokağı Komedyası / 332
Çaresaz / 336
Hayat Parçaları / 338
Hikâyeleri / 343
Oyunları: Ken?an Çobanları / 347
Maske ve Ruh / 351
Tercümeleri / 357
FİKİR ESERLERİ: MAKALELERİ VE KİTAPLARI / 361
Fikir Eserleri / 363
SONUÇ / 415
KAYNAKÇA I- HALİDE EDİB?İN YAZILARI / 431
KAYNAKÇA II- HALİDE EDİB HAKKINDA YAZILAR / 464
KAYNAKÇA III- FAYDALANILAN DİĞER ESERLER / 500
DİZİN / 503
Yorum
15 Mart 2021
http://fcialisj.com/ - cialis on line