İSMET ÖZEL
İbrahim Tüzer
Dergâh Yayınları, İstanbul 2008 ISBN: 978-975-995-101-6
Dil: Türkiye Türkçesi Türü: Kitap Alt türü:
Dış bağlantı: http://www.dergahyayinlari.com/yayinlarimiz/foto.php?id=342
Bu eseri üyemiz İskender temin etmiştir. Kaynağına ulaşmak için tıklayınız
TAKRİZ
İsmet Özel
Okur-yazarlığa adım attıktan bu yana, birçok kitap tanıtma yazısı, birçok kitap eleştirisi gördüm. Yine de bir kitabın okunmasının nasıl tavsiye edileceğini öğrenemedim. Böylesi bir marifete kavuşmak için, belki önce insanların niçin kitap okuduklarına dair bir bilgiyi ele geçirmek gerekiyor. Ben insanların niçin kitap okuduklarını da bilmiyorum. Bildiğimi sanıyordum; ama geçen yıllar cehaletimi yüzüme vurdu. İlerlemiş yaşıma rağmen insan faaliyetleri hakkında bilebildiğim yalnızca bir şey var, o da hepsinin (hepimizin) hareketlerini menfaat temini gayesiyle tanzim ettikleridir. Biz insanlar menfaat peşinde ömür tüketiyoruz; ama pek azımız ?menfaat? kavramını sorgulamışızdır. Bir kitap sizin tarafınızdan okunuyorsa, bunda benim bir menfaatim var mı? ?Kitap senin hakkında yazıldıysa, elbette? şeklinde düşünebilirsiniz. Ben aynı şekilde düşünmüyorum. Her kitabı yazan kendi hakkında yazar ve kim olursa olsun bir kitabı okuyan, okuduğunu kendi hakkında yazılmış olduğu kanaatinden sapmadan okur.
Devran döndü ve sıra elinizdeki kitabı övmeme geldi. Acaba İbrahim Tüzer?in yazdığı bu kitabı, hakkımda iyi şeyler söylediği için mi öveceğim; yoksa hakkımda söylenecek şeyleri iyi söylediği için mi? Birinci sorunun cevabı: Hiç de değil. İkinci sorunun cevabı: Tamı tamına değil. Zihnimde çakan ilk şey, bu övme işi dolayısıyla yapıverdiğimin şahsiyetimdeki bir fakirlikten doğup doğmadığıdır. Zira gençlik yıllarımda Jean Paul Sartre?ın kendi hakkında bir kitaba önsöz olarak bir takriz yazmasını ve orada ?Bana münhasır kılmak isteğiyle yazdığınız? (iki yazarlı bir kitaptı bu) ?eseri dikkatle okudum ve kitapta düşüncelerimin çok sarih ve çok sadık bir sergilenmesini bulmanın büyük hazzını duydum?* demesini yazarın bir şahsiyet fakirliği olarak değerlendirmiştim. Eğer bir yerde yazılmış olanlar ve onların yanıbaşında yazılanlar dolayısıyla yazılmış olanlar duruyorsa ve ikinciler birincilere sadık ise, ikinciler birinciler kadar sarahati havi ise; yazılmış iki kümeden birinin gereksizliğine hükmetmemiz doğru olacaktır. Bu sözlerim üzerine ?bize en çok lüzûm eden gereksizliktir? diyenler çıkacağını biliyorum. Elinizdeki kitabı onların gönlünü hoş tutmak gayesiyle övmeyeceğimin bilinmesini istiyorum.
İbrahim Tüzer?in yazdıklarının hakkımda daha önce yazılmış olanlardan ciddi bir farkı var: Bu kitap benim neye müteallik şeyler söylediğimi izah etmiyor. Öncekiler bu konuda hep ?aklı evvel? konumunu benimsemekten perva etmedi. Tüzer ise, İsmet Özel okuru olmaktan gocunmadığını, ?sarih? bir biçimde beyan etmektedir. Bu kitap daha önce hakkımda yazılanların tümünün hilâfına benim söylediklerimin bir şeye taalluk ettiğini gösteriyor. Acaba neye? Her kim yazılanları takipten hoşlanıyorsa İbrahim Tüzer?in tespitlerinden, kendine göre keşiflere açılacaktır. Yine de bu kitabı okuduğunuzda bir sırrı çözmüş olmanın sevincine kavuşmanız bahis konusu değildir. Benim yazdıklarımın neye taalluk ettiğini keşfetmiş olmanın tatmini sizi rahata erdirmiş olmayacak.
Şiirin bir vakıa olarak, iki unsuru kesiştiren bir yapıya kavuşmadan ciddiye alınamayacağı bu kitap dolayısıyla bir kez daha pekişiyor. Bu iki unsur, üzerinde yaşanılan topraklar ve birlikte yaşanılan insanlardır. Sanat eseri hakkında yazılanlar bir işe yarayacaksa, o eserin durduğu yerin görünmesine engel olan çarpıklıkları izale ettiği oranda yarayacaktır. Sanat eseri hakkında yazılanlar bir tatmin sağlayacaksa aidiyet duygusuna olan katkısı oranında sağlayacaktır. Sanat eserleri olmasaydı dünyada asla mekânımız olmazdı. Mekânımızın sınırları var. İbrahim Tüzer?in hakkımda yazdıklarının da kolayca aşılabilir sınırları var: Size bu kitabın sağlayacağı yarar ve tatminin, Türk olmanın güven verip vermediğiyle sınırlı olduğunu bilmenizi isterim.
İçindekiler
İçindekiler
Tablolar Listesi/13
Kısaltmalar/ 14
Önsöz/ 15
1. BÖLÜM: HAYATI - EDEBÎ GÖRÜŞLERİ - YAYIN FAALİYETİ/ 19
1.1. Hayatı/ 21
1.1.1. Aile çevresi ve doğumu/ 23
1.1.2. Gölgelenen/Aydınlanan yıllar: Çocukluğu ve ilk-orta öğrenimi/26
1.1.3. Bekleme/Bilgilenme süreci: Anlamlandırılan dünya/ 32
1.1.4. Tevarüs edilen tavır ve kadirşinas itaatsizlik: ?Müseccel komü- nist?/?Siyasal?lı yıllar/ 36
1.1.5. TİP?den askerliğe: Herkesleş(me)me/ 42
1.1.6. Kaybederken kazanılan değer: ?Kendilik?/?Biriciklik? arayışı/ 50
1.1.7. Ontolojik kaygı: ?Yeniden doğuş?/ 55
1.1.8. Ve bitmeyen yolculuk/ 63
1.2. Edebî Görüşleri/ 69
1.2.1. Poetik yolculuk: Şiir Okuma Kılavuzu ve poetik metinler/ 71
1.2.1.1. Aslı perdelenmiş metinler: Şiirin mahiyeti/ 78
1.2.1.2. ?Bütün?e olan hasret ve şiirin ?kendiliği?: Şiirin ger- çekliği/ 83
1.2.1.3. Maliyeti yüksek bir meslek: Şairlik/ 89
1.2.1.4. ?Çevre?nin niteliği: Şiir/Şair ve toplum/ 93
1.2.1.5. ?Zavallı? insanların özlemi: Şiir ve ideoloji/ 97
1.2.1.6. Sözcüklerin oluşturduğu ?yurt?: Şiirden nesire dil/ 99
1.2.1.7. İmar ettikçe mamur olunan uğraş: Şiir ve sanat/ 104
1.2.1.8. Bir zekâ gösterisi: ?Intellect? ve ?saymaca? şiir/ 107
1.2.1.9. ?Ethos?tan ?pathos?a bir insanlık durumu: Modern Türk şiiri/ 112
1.2.1.10. ?Az gelişmiş aydınlar ülkesi?nin ?göre?siz kalan şiiri/ 121
1.3. Yayın Faaliyeti/ 124
1.3.1. II. Yeni?nin ?vicdanı?: Halkın Dostları dergisi/ 125
2. BÖLÜM: ŞİİRLERİ/ 133
2.1. Şiir kerim: Şiir - hayat birlikteliği ve şiirinin safhaları/ 135
2.1.1. Serbest bırakılan zihin: Şiire başlaması, ilk şiirler ve
Geceleyin Bir Koşu / 1954 - 1965/ 138
2.1.2. Gırtlaktan taşan şiir: Evet, İsyan / 1965 - 1970/ 146
2.1.3. Geçiş sürecinin işareti: Cinayetler Kitabı / 1971 - 1975/ 152
2.1.4. ?Yeni Hayat?ın içinden verilen poz: Cellâdıma Gülümserken Çektirdiğim Son Resmin Arkasındaki Satırlar / 1981-1993/ 156
2.1.5. Yarım kalmış bir metin: Bir Yusuf Masalı / 1993 - 1999/ 160
2.1.6. Kırılan kalp, ?azalan yaratıcı güç?: Of Not Being A Jew / 2003 - 2006/ 164
3. BÖLÜM: ŞİİRLERİN TEMA, İÇERİK VE YAPI BAKIMINDAN
İNCELENMESİ/ 169
3.1. Şiirlerin Tema ve İçerik Bakımından İncelenmesi/ 171
3.1.1. Ben?in ilk sığınağı: Çocukluk/ 173
3.1.1.1. Bir ergenin anılarla yücelttiği çocukluk/ 175
3.1.1.2. Devrin yozlaşmasıyla karşı karşıya kalan Ben?in
sığınağı olarak çocukluk/ 183
3.1.2. Dünyaya konumlanmaya çalışan Ben?in huzursuzluğu /
? kargaşa?sı: Cinsellik/ 196
3.1.2.1. Huzursuzluğun sebebi olarak cinsellik/ 198
3.1.2.2. Bedenin horlanması şeklinde ortaya çıkan yıkıcılık /
?kargaşa? ve cinsellik/ 210
3.1.3. Alt edilen mukadderat: Ölüm/ 214
3.1.3.1. En saf haliyle kabullenilen ölüm/ 215
3.1.3.2. Modern insanın en büyük açmazı olarak ölüm/ 219
3.1.4. Şahsî olandan toplumsal olana yöneliş: Devrimci duyarlılık/ 235
3.1.4.1. ?Merak? etrafında gelişen devrimci duyarlılık/ 236
3.1.4.2. Hayatın merkezine konulan partizanlık/ devrimci du- yarlılık/ 239
3.1.5. Toplumsallaş(ma)ma ve ?Otantik olma?: Yalnızlık/ 255
3.1.5.1. Kalabalıklar içindeki Ben?in yalnızlığı/ 256
3.1.5.2. Ben?in kendine olan yönelimiyle ortaya çıkan yalnızlık/ 262
3.1.6. Arayışın izleri ve değiş(mey)en insan: ?Yeniden Doğuş?/ 269
3.1.6.1. Yaşanmışlıkların izleriyle yeniden doğan insan/ 271
3.1.6.2. Yeniden doğan insanın değişmeyen ?kendilik? çağrısı/ 291
3.1.7. Devam eden devrimci duyarlılık: ?Herkes?lerin eleştirisi/ 317
3.1.7.1. İnsanın yabancılaşmasına yönelik yapılan eleştiri/ 318
3.1.7.2. ?Herkes?leri barındıran mekân olarak şehrin eleştirisi/ 342
3.2. Şiirlerin Yapı Bakımından İncelenmesi/ 350
3.2.1. Nazım birimi/ 351
3.2.1.1. Bent ve dize kuruluşu/ 351
3.2.2. Nazım şekli/ 371
3.2.2.1. Düzenli nazım şekilleri/ 372
3.2.2.1.1. Dörtlüklerden oluşan nazım şekilleri/ 372
3.2.2.2. Serbest nazım şekilleri/ 377
3.2.2.2.1. Eşit dizeli serbest nazım şekilleri/ 377
3.2.2.2.2. Karışık dizeli serbest nazım şekilleri/ 380
3.2.2.3. Düzensiz nazım şekilleri/ 383
3.2.2.3.1. Serbest şiir/ 383
3.2.2.4. Görüntüye dayalı nazım şekilleri/ 384
3.2.2.4.1. Düzyazı şiir/ 384
3.2.2.4.2. Hareketli görüntü/ 390
4. BÖLÜM: ŞİİRLERİNDE DİL VE ÜSLÛP/ 393
4.1. Dil/ 395
4.1.1 Kelime dünyası/ 396
4.2. Üslûp/ 411
4.2.1. İmge ve imajinatif söyleyiş/ 411
4.2.2. İronik anlatım/ 420
4.2.3. Sapmalar/ 423
4.2.3.1. Gramatikal sapmalar/ 424
4.2.3.1.1. Yazım sapmaları/ 424
4.2.3.1.2. Ses sapmaları/ 437
4.2.3.2. Dilbilgisi sapmaları/ 446
4.2.3.3. Anlam sapmaları/ 454
4.2.3.4. Biçim sapmaları/ 460
4.2.3.5. Dilsel sapmalar/ 464
4.2.3.6. Sözcük sapmaları/ 471
4.2.4. Aktarmalar/ 482
4.2.4.1. Başka metinlerin ödünçlenmesiyle yapılan aktarmalar/ 483
4.2.4.2. Özel ad aktarmaları/ 488
4.2.4.3. Deyim aktarmaları/ 501
4.2.5. Ses, ritim ve ahenk unsurları/ 511
4.2.5.1. Yinelemeler/ 511
4.2.5.1.1. Sesbirimsel yinelemeler / aliterasyon ve asonans/ 511
4.2.5.1.2. Biçimbirimsel yinelemeler/ 519
4.2.5.1.2.1. Ön yineleme/ 519
4.2.5.1.2.2. Art yineleme/ 528
4.2.5.1.2.3. Bağlaç, ünlem ve edat yinele- mesi/ 532
4.2.5.1.2.4. Kıvrımlı yineleme/ 538
4.2.5.1.2.5. İkiz yineleme/ 542
4.2.5.1.2.6. Sözdizimsel yineleme/ 547
4.2.5.1.2.7. Ek yineleme/ 558
4.2.5.1.2.8. İkileme, pekiştirme ve yansı- malı sözcükler/ 564
SÖZÜN ÖZETİ/ 567
YARARLANILAN KAYNAKLAR/ 575
ŞİİRLERİNİN KRONOLOJİK LİSTESİ/ 589
DİZİN/ 598
Yorum
Bu eser hakkında henüz yorum yapılmamış. İlk yorum yazan siz olun.